Wyższa zapłata albo zerwanie umowy.

Zgodnie z uchwaloną niedawno przez Sejm nowelizacją ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz.U. z 2013 r. poz.1442 ze zm.) składki na ZUS będą opłacane od wszystkich umów zleceń, co najmniej do wysokości płacy minimalnej. Przepisy te wejdą w życie 1 stycznia 2016. Mogłyby one grozić upadłością firm, które będą wówczas wykonywać kilkuletnie umowy. Część z nich, zwłaszcza usługodawcy realizuje je zatrudniając pracowników na podstawie umów – zleceń, od których opłacają dużo niższe składki. Posłowie przewidzieli jednak to zagrożenie i wprowadzili przepis, który ma chronić przed takimi konsekwencjami wykonawców zamówień publicznych. Jeśli zamawiający nie zgodzi się na zmianę wynagrodzenia i dostosowanie go do wyższych składek ZUS, firma będzie mogła rozwiązać umowę z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia.

„Klauzule waloryzacyjne” – urealnią ceny w przetargach publicznych.

Specyfikacje przetargów publicznych ogłaszanych od 19 października 2014, kiedy weszła w życie nowelizacja ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 907), muszą zawierać klauzule waloryzacyjne, jeśli umowa ma być zawarta na 12 miesięcy.

Nowelizacja dodała do art. 142 prawa zamówień publicznych nowy ustęp 5. Zgodnie z nim umowa zawarta na okres dłuższy niż 12 miesięcy zawiera postanowienia o zasadach wprowadzenia odpowiednich zmian wysokości "wynagrodzenia należnego wykonawcy”, jeżeli zmiany te będą miały wpływ na "koszty wykonania zamówienia przez wykonawcę”.
Waloryzacja może nastąpić w przypadku zmiany:
1. Stawki podatku od towarów i usług
2. Wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę
3. Zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu lub wysokości stawki składki na ZUS.
Przepis wymienia tylko te 3 przesłanki, które muszą być uwzględnione w umowie. Jednak mogą się pojawić dodatkowe klauzule waloryzacyjne. Będzie to już jednak zależało wyłącznie od zamawiającego – wykonawca nie może go w tym wypadku do niego przymusić.

Dodanie do ustawy art. 142 ust. 5 w praktyce oznacza, że wszystkie wzory umów zamieszczane w specyfikacji przetargów na trwające dłużej niż rok zlecenia muszą zawierać klauzule waloryzacyjne, dotyczące wspomnianych trzech wskaźników. Firmy nie powinny jednak spodziewać się postanowień typu: „jeśli stawka podatku VAT wzrośnie o określony procent, o tyle zostanie też zwiększone wynagrodzenie wykonawcy”. Reguły dotyczące zmian w zapłacie będą dużo bardziej skomplikowane, tak aby uwzględniały rzeczywisty wzrost kosztów. Dla przykładu – postanowienia dotyczące zmiany minimalnego wynagrodzenia będzie musiało uwzględniać liczbę osób wykonujących zamówienie, to w jakim wymiarze godzinowym przy nim pracują itp.

Pojawia się pytanie, czy ustalone przez zamawiającego zasady waloryzacji mogą zostać skutecznie podważone przez wykonawców. Wydaje się, że tak, ale tylko w przetargach powyżej tzw. progów unijnych. Tylko, bowiem w nich przedsiębiorcy mogą się odwoływać od wszystkich czynności podejmowanych przez zamawiającego, a więc również od postanowień dotyczących ewentualnych zmian wysokości wynagrodzenia. Poniżej tych progów odwołania przysługują jedynie od kilku czynności wprost w art. 180 ust.2.

Art. 142 ust.5 dotyczy przetargów ogłaszanych po 18 października 2014 r. Ustawodawca przewidział jednak również możliwość renegocjowania umów zawartych wcześniej, a także tych podpisanych w wyniku już trwających przetargów. Stanowi o tym art.4 ustawy nowelizującej (Dz. U. z 2014 poz. 1232). Zgodnie z tym przepisem w razie zmiany któregokolwiek z trzech wskazanych wcześniej wskaźników wykonawca może się zwrócić do zamawiającego o przeprowadzenie negocjacji dotyczących zmiany wynagrodzenia.

Teoretycznie, więc już z początkiem nowego roku, kiedy to zmieni się płaca minimalna, firmy zyskują takie prawo. Dlaczego teoretycznie? Bo w przypadku, gdy zamawiający nie zgodzi się na wyższą zapłatę – wykonawca nie będzie miał żadnych środków, by go do tego przymusić. Przepis mówi, bowiem jedynie o możliwości samego wystąpienia o przeprowadzenia negocjacji.

Opr. A.K. za: Dziennik Gazeta Prawna, 4 listopada 2014 r., Sławomir Wikariak – „Klauzule waloryzacyjne urealnią ceny w przetargach”.